ผู้ประกอบการธุรกิจต้องปรับตัวให้เร็ว เข้ากับ New Normal ที่มาพร้อมโควิด-19 ต้องใช้เทคโนโลยี ขายของออนไลน์ โอนเงินออนไลน์ ใครที่ปรับตัวไม่ทันจะ”ตกขบวนรถไฟ” ต้องเลือกทำที่ตัวเองถนัด ตัดทิ้งส่วนที่อ่อนแอ แล้วหาโอกาสให้เจอ
มงคล ลีลาธรรม อดีต CEO SME Development Bank กล่าวว่า วิกฤติไวัสโควิด-19 ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม หรือ New Normal ซึ่งเราอยู่ในภาวะอย่างนี้มาเกือบ 60 วัน ถึงแม้แนวโน้มผู้ติดเชื้อรายใหม่ และผู้เสียชีวิตจะดีขึ้นเรื่อยๆ แต่จะไว้วางใจได้ ก็ต่อเมื่อโรคนี้สามารถคิดวัคซีนป้องกันได้ และแม้คิดวัคซีนได้ แต่ประชากรประเทศไทย 65 ล้านคน กว่าจะฉีดวัคซีนครบ ก็ต้องใช้เวลาเป็นสิบๆ ปี
ดังนั้นเรื่องสุขภาพจึงเป็นเรื่องที่เราต้องตระหนักอยู่ในวิถีชีวิตของเรา และคงไม่ทำให้พฤติกรรมของผู้บริโภคเหมือนเดิมได้ จะเห็นได้ชัดเจนว่าการที่คนจะอยู่ชุมนุมกันเป็นจำนวนมากๆ ในกรณีกิจกรรมทางเศรษฐกิจ หรือด้านสังคมก็เปลี่ยนไป หรือเรื่องประเพณี พิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญที่ผ่านมา เดิมทำที่ท้องสนามหลวง แต่ปีนี้ก็ไม่สามารถให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมได้ หรือวันวิสาขบูชาที่ผ่านมา เราก็ต้องไปฟังเทศน์ทางออนไลน์ แล้วก็เวียนเทียนอยู่ในบ้าน วิถีชีวิตเหล่านี้ต้องมีการเปลี่ยนแปลง
มงคล บอกว่า ช่วงเที่ยงไปทานข้าวที่ร้านอาหารแห่งหนึ่ง ที่โต๊ะในร้านนั่งได้ 2 คน จากเดิมเคยนั่งได้ 4 คน มีที่กั้นระหว่างโต๊ะ และที่กั้นระหว่างโต๊ะที่มีคนนั่ง 2 คน ขณะที่มีจำนวนพนักงานเท่าเดิม แล้วเมื่อก่อนที่ร้านก็มีคนนั่งเต็มทุกโต๊ะ ปัจจุบันมีคนนั่ง 3-4 โต๊ะ เรียกว่า 30-40% ของจำนวนที่เคยเต็ม เห็นได้ชัดว่าปัญหาโควิด-19 ทำให้เกิด New Normal หรือ วิถีชีวิตใหม่ ทำให้หลายๆ อย่างไม่เหมือนเดิม
เกิดสิ่งที่กระทบกับธุรกิจ รองลงมาก็คือรายได้ถดถอย แต่ต้นทุนเท่าเดิม ทำให้ไม่สามารถจ้างคนได้เท่าเดิม ดังนั้นเราต้องปรับตัวให้เข้ากับ New Normal ให้ได้ ซึ่งหลายคนได้รับผลกระทบตามมา เพราะคนไม่สามารถรวมตัวกัน อยู่กันแบบเดิมได้ ไม่สามารถติดต่อกันแบบใกล้ชิด หรือสัมผัสกันได้ การให้บริการต่างๆ ก็ถูกข้อจำกัดเรื่องสุขภาพเข้ามากำหนด
“เมื่อไม่สามารถทำสิ่งเหล่านี้ได้ เราจำเป็นต้องอยู่บ้าน หรือจำเป็นต้องนำข่าวสารหรือบริการหรือสินค้าเข้าถึงลูกค้า ก็จำเป็นต้องเร่งรัดใช้เทคโนโลยี ซึ่งเดิมเมื่อก่อนมีสัดส่วนอยู่บ้าง หรือบางรายก็อาจไม่ใช้บริการ ก็เป็นสิ่งที่เร่งรัดให้มันเกิดเร็วขึ้น และเดี๋ยวนี้ทุกคนต้องล้างมือเป็นประจำหลังจับเงิน เพราะเงินเป็นพาหะของไวรัสได้ เพราะฉะนั้นก็จะมีการโอนเงินทางออนไลน์มากขึ้น ส่งของทางบ้านมากขึ้น ใช้การขายผ่านแพลตฟอร์มต่างๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่ปกติ เดิมเคยโตระดับประมาณกว่า 10% แต่ครั้งนี้อาจเร่งรัดโตขึ้นกว่า 30% ซึ่งก็หมายความว่า 2 ปีนี้จะโตขึ้นไปอีก 1 เท่าตัว การเปลี่ยนแปลงในลักษณะนี้จะมาเร็วขึ้น แรงขึ้น ถ้าใครปรับตัวไม่ทัน หรือที่เราเรียกว่า “ตกขบวนรถไฟ” หรือธุรกิจนั้นอาจหายไปเลยก็ได้”
มงคล กล่าวว่า การโอนเงินออนไลน์ จะทำให้สังคมไร้เงินสด หรือ Cashless society เกิดเป็นรูปธรรมได้เร็วขึ้น เพราะใช้ง่าย ที่ประเทศจีน ก่อนหน้านี้คนกังวลมากเรื่องธนบัตรปลอม เพราะมีการปลอมกันมาก ระยะหลังคนจึงนิยมโอนเงินออนไลน์ หรือใช้คิวอาร์โค้ดมากขึ้น โดยเฉพาะคนที่อยู่ระดับล่าง พวกสตรีทฟู้ด หรือ เป็นรายเล็กๆ เขาอยากได้เป็นเงินโอนเข้าบัญชีไปเลย
ดังนั้น การเปลี่ยนแปลงของแต่ละประเทศจะเกิดจากความกังวลหลายอย่าง ของจีนกังวลเรื่องธนบัตรปลอม ก็เลยขอเป็นเงินที่โอนเข้าบัญชีออนไลน์ดีกว่า บ้านเราวันนี้ที่กังวลคือธนบัตรไม่สะอาด อาจมีเชื้อโรคติดมา ทำให้คนต้องล้างมือบ่อยมากกว่าเดิม และเป็นเรื่องที่คนตรวจสอบเรื่องนี้อย่างจริงจังมากกว่าเดิม
นอกจากนี้ การดำเนินการต่างๆ จะต้องอยู่ในข้อกำหนดของกระทรวงสาธารณสุข ซึ่งหลายคนเลือกที่จะซื้ออาหารกลับไปทานที่บ้าน เพราะฉะนั้นบรรจุภัณฑ์ที่จะใช้ส่งอาหารก็เป็นสิ่งที่อาจขายดีมากขึ้น เพราะทุกคนให้ความสำคัญกับเรื่องนี้มากขึ้น และในระยะหลังคนก็จะทำอาหารที่บ้านมากขึ้น ซึ่งเป็นเรื่องของการเปลี่ยนแปลง การซื้อหาสินค้าที่ไม่จำเป็น ไม่สำคัญ จะถูกตัดทอนลงมาอย่างมาก ถึงแม้ว่าธุรกิจบริการกลับมาเหมือนเดิม แต่อะไรที่ไม่จำเป็น ไม่สำคัญ การซื้อหาก็จะน้อยลงไปมาก
ทั้งนี้ New Normal อาจทำให้เอสเอ็มอีไซส์เอส ไซส์เอ็ม ต้องลงทุนเพิ่ม ต้องตรวจวัดอุณหภูมิ มีเจลแอลกอฮอล์ ซึ่งมงคลมองว่าในด้านเชิงคุณภาพจะถูกเร่งรัดให้มีการดำเนินการยกระดับเปลี่ยนแปลงมากขึ้น แต่ในช่องทางหรือปริมาณ ถ้าทำรูปแบบเดิม ก็ไม่คุ้มกับมาตรฐานที่เอามาใช้ ดังนั้นหลายคนก็ต้องมาคิดพิจารณาเมนูที่จะดำเนินการ จริงๆ แล้วหลายประเทศที่เคยมีโรคระบาดมาก่อนเคยเข้มงวดเรื่องนี้อย่างมาก
สิ่งที่สะท้อนก็คือรายการเมนูในร้านอาหาร หรือการบริการต่างๆ จะกระชับ ชัดเจน ไม่มีให้เลือกหลากหลายเหมือนเดิม จะทำเท่าที่สำคัญและจำเป็น เพื่อสามารถลดต้นทุนเรื่องการเตรียมวัตถุดิบ และการให้บริการที่ชัดเจน เพื่อจะได้ลดต้นทุน ให้พนักงานมาทำงานรายชั่วโมง แทนที่จะจ้างทั้งวัน ช่วงที่มีคนมาให้บริการมากขึ้น ทุกอย่างก็จะผันแปรไปตามรายได้ คือ ถ้ารายได้มากขึ้น รายจ่ายก็เพิ่มขึ้น ถ้ารายได้น้อยลง รายจ่ายของร้านก็น้อยลง สิ่งเหล่านี้ก็จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง คนก็จะคิดค้นเรื่องของวิธีการเพื่อปรับให้เข้ากับสถานการณ์ต่างๆ ได้
ด้านบริการ อย่างร้านทำผม เมื่อก่อนทุกร้านอาจบริการครบถ้วนทั้งหมด ต่อไปก็จะมีร้านตัดผม สระ ไดร์ แต่ไม่มีย้อม เพราะการย้อมผมต้องนั่งในร้านนานขึ้น หลายคนจะทำเท่าที่จำเป็น แล้วเอาปริมาณลูกค้า กรณีที่ย้อมผมก็อาจเป็นรูปแบบอีกอย่าง เป็นร้านหนึ่งที่ใหญ่กว่า แล้วราคาก็แพงขึ้น
เป็นเรื่องที่ทุกคนต้องปรับตัว ถ้ายังทำวิธีเดิมก็ไม่สามารถอยู่ได้ในลักษณะรายได้ถดถอยจากกฎระเบียบต่างๆ เรื่องพฤติกรรมของคนในการระวังสุขภาพ ขณะที่รูปแบบกิจกรรมต่างๆ ของการสัมมนา จะมีการออนไลน์ ลงทะเบียน แล้วเอารหัสเข้าไปฟังได้ ไม่จำเป็นต้องไปนั่งฟังในโรงแรมใหญ่ๆ แล้วไปกินบุฟเฟต์ หรือกาแฟ เราสามารถฟังในสถานที่ของเราได้ ถ้าเราไปฟังในวันที่เขาถ่ายทอดสดไม่ได้ เราก็สามารถไปฟังย้อนหลังวันไหนก็ได้ เพราะเรามีรหัสตามเวลาที่เราสะดวก
“วิกฤติโควิด-19 ทำให้ธุรกิจบริการมีต้นทุนสูงขึ้น ทำให้ผู้ประกอบการรายใหญ่ได้เปรียบ เพราะมีพื้นที่เยอะ จะทำอะไรก็สามารถทำโดยกว้างขวางได้ แต่ความจริงแล้ว รายใหญ่ก็ไม่ใช่จะได้เปรียบ อย่างกรณีห้างค้าปลีกรายใหญ่ หรือรายที่มีสาขามากๆ เมื่อก่อนสามารถขายได้จำนวนมาก ปัจจุบันก็ถูกปิดล้มละลายไปเช่นเดียวกัน ถ้าวางไม่ถูกกลุ่มเป้าหมาย หรือถูกกระทบจากสิ่งเหล่านี้ในโครงสร้างทางการเงินที่ไม่ค่อยแข็งแรง หรือมีภาระหนี้สินเยอะก็จะอยู่ไม่ได้เช่นกัน
ส่วนรายเล็กถ้าสามารถปรับตัวได้เร็ว และเลือกในสิ่งที่ตัวเองถนัด หรือเป็นจุดแข็ง ก็จะสามารถลดต้นทุน และควบคุมปริมาณคนที่อยู่ในกิจการให้น้อยลง เราก็สามารถเตรียมวัตถุดิบต่างๆ และเวลาที่เปิดปิดก็จะควบคุมได้ง่าย คนที่จะมาใช้บริการเขาก็จะรู้ได้ว่าจะมาช่วงเวลาไหน อย่างไร ก็เป็นสิ่งที่ทุกคนต้องทบทวนใหม่หมด ต้องมาตัดส่วนที่เราไม่ถนัด ทำเฉพาะจุดที่เราแข็งแรง อะไรที่เราอ่อนแอจะต้องเลิกทั้งหมด แล้วหาโอกาสให้เจอว่าโอกาสที่เรามีอยู่ เราจะใช้โอกาสไหน เอาบริการเราเข้าไปนำเสนอได้”
@
